Słuchaj podcastu i obserwuj nas tam, gdzie Ci najwygodniej:
Też pytanie… przecież każde dziecko wie! Tężnie służą do tego, by było miło za sprawą świeżego powietrza, a działają tak, że coś tam spływa i paruje. Zasadniczo prawda, choć nie do końca. Rzeczywiście – spływająca po ścianach solanka paruje, czyniąc mikroklimat korzystnym dla zdrowotności, ale nie po to tężnie wymyślono, by leczyć, ponieważ ten ich aspekt stał się pozytywnym sutkiem ubocznym zasadniczego przeznaczenia. Dziś więc ucieka się pod tężnie przed smogiem, dawniej zaś stawiano je po to, by robić poważny biznes na produkcji soli – surowca, który grał kiedyś nieporównywalnie ważniejszą rolę niż obecnie.
Tężnie – etymologia słowa
„Tężnia” bierze swoją nazwę od „stężania”, czyli „czynienia bardziej tęgim”. O to też oryginalnie chodziło. Słona woda, czyli solanka, pompowana jest na koronę tężni, skąd spływa, parując. Dzięki temu zawartość soli w roztworze zwiększa się, przez co łatwiej pozyskać później surowiec. Stężona solanka trafia następnie do warzelni, czyli miejsca, gdzie się ją gotuje. Stąd właśnie „rz” w „warzeniu”, nie chodzi bowiem o wagę, a wrzenie.
Gdzie są najstarsze i najdłuższe tężnie w Polsce?
Najstarszą tężnią, a w zasadzie zespołem tężni, może poszczycić się Ciechocinek. Tamtejsze konstrukcje zaczęto budować niemal dwieście lat temu. Nie tylko ich metryka, ale też długość należy do imponujących. To grubo ponad półtora kilometra pokrytej tarniną ściany, która w dodatku wysoka jest na przeszło piętnaście metrów. Do budowy zużyto nie tylko tarninę i dębinę, ale też przeszło dwanaście tysięcy sztuk sosen!
Ciechocińska tężnia, choć imponująca pod każdym względem, ma jednak poważną konkurentkę. Konkurentkę i na dodatek sąsiadkę – również kujawską tężnię inowrocławską. Inhalatorium w Inowrocławiu to sprawa stosunkowo nowa, ale to właśnie w tym mieście odkryty relikty innej tężni, która w najlepsze działała jakieś tysiąc osiemset lat temu. To chyba najstarszy taki obiekt w Europie…
W których polskich miastach stoją tężnie?
Tężnie to nie tylko Inowrocław i Ciechocinek, ale też leżący w tym samym województwie Grudziądz, a także:
– Konstancin-Jeziorna,
– Busko-Zdrój,
– Wieliczka,
– Supraśl,
– Warszawa,
– Toruń,
a niebawem też Latowicz. O czymś zapomnieliśmy? Pewnie tak, stąd liczymy na naszych Słuchaczy. A póki co – spójrzmy w strukturę kryształu. Solnego kryształu.
Przeczytaj więcej na ten temat:
- Ancient salt exploitation in the Polish lowlands: recent research and future perspectives
- Ignacy Felicjan Tłoczek, Tężnie ciechocińskie
Obrazy ilustrujące artykuły są kompilacją materiałów z wikipedia.org, fotopolska.eu, kpbc.umk.pl, fbc.pionier.net.pl, dostępnych repozytoriów motywów graficznych oraz zdjęć własnych.
