Uniwersus do rozbiórki?

Uczmy się kochać architekturę ostatnich dekad, bo szybko odchodzi. A jeśli to poprzeczka zbyt wysoko postawiona, po prostu dostrzegajmy ją. Obiekty powstałe w ostatnich dziesięcioleciach zdają się być przezroczyste, ponieważ jest ich tak wiele, że zwyczajnie nie wyczulają naszych zmysłów. Trzeba jednak powiedzieć, że w zalewie budynków mocno przeciętnych i niejako z definicji skazanych na rolę tła naszej codzienności, są też realizacje wyjątkowe – obiekty, które mają dużo do powiedzenia o czasach, w których powstały i ludziach, którzy powołali je do życia. I choć pojęcie „ikony architektury” bywa nadużywane, zdaje się, że warszawski Uniwersus zasłużył sobie na to miano.

Właśnie na skrzyżowaniu Spacerowej, Belwederskiej i Gagarina rozpoczynamy spotkanie z naszą przewodniczką – historyczką architektury i miłośniczką Uniwersusa – Anną Cymer. Rozmawiamy nie tylko o zjawiskowym budynku stawianym na potrzeby największej w mieście księgarni, ale też o tym, jak dziś postrzegamy budowle powstałe po roku 1945. Jest o Pałacu Kultury i Nauki, Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej, osiedlach z wielkiej płyty i Solpolu. Przyglądamy się pejzażowi warszawskiej transformacji, łapiąc w jednym kadrze Varso Tower, Europlex i biurowiec połączony z centrum handlowym, który zajął miejsce Supersamu.

Kościoły jak kury?

Dziedzictwo ostatnich kilkudziesięciu lat to także obiekty sakralne. O nowszych kościołach mówi się, że prezentują typ urody nieoczywistej. To zgrabny eufemizm, który tłumaczony na język bardziej bezpośredni, można by streścić stwierdzeniem: wyglądają jak kury. Czy zawsze? Anna Cymer przekonuje, że pośród kościołów, które budzą kontrowersje, są też zupełnie „klasyczne” bryły i wnętrza, którym bliżej do gotyckich far i katedr, niż niezidentyfikowanych obiektów latających. Dobrym przykładem są tu dzieła Władysława Pieńkowskiego, którego postać przywołujemy, zwiedzając kościół św. Michała Archanioła przy ulicy Puławskiej.

***

Zjawiskowa architektura ostatnich dekad to nie tylko Warszawa. Zainteresowanym tematem gorąco polecamy najnowszy numer miesięcznika ZNAK, na łamach którego Anna Cymer, ale też inni uznani badacze architektury i miast, opowiadają o miejscach godnych bliższego poznania. Zachęcamy też, by skorzystać z majowej pogody i ruszyć w miasto. Kalisz, Zabrze, Gdańsk, Poznań, Wrocław, Olsztyn, Szczecin, Elbląg, Białystok, Łódź, Toruń i Lublin mają się czym pochwalić!